Στον Νορβηγό συγγραφέα και δραματουργό Γιον Φόσε (Jon Fosse) απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023.
Όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση της Σουηδικής Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών, αν και ο Φόσε συμμερίζεται τον πεσιμισμό προκατόχων του, το συγγραφικό του όραμα δεν καταλήγει στο μηδενισμό ή την περιφρόνηση. Η πρόζα του διαθέτει ζεστασιά και χιούμορ, ενώ αποδίδει στους ανθρώπινους χαρακτήρες του με μια ευάλωτη αφέλεια.όπως ανακοινώθηκε από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών, στη Στοκχόλμη.
«Μινιμαλισμός Φόσε»
Η μυθιστορηματική γλώσσα του φετινού βραβευθέντος συνοψίζεται σε ένα ύφος που έγινε γνωστό ως «μινιμαλισμός Φόσε».
Ο Φόσε γράφει αδιαλείπτως εδώ και τέσσερις δεκαετίες θέατρο, μυθιστορήματα, ποίηση, δοκίμια, παιδικά βιβλία και δημοσιογραφικά κείμενα.
Εχει κάνει διασκευές έργων και μεταφράσεις στα νορβηγικά. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 50 γλώσσες.
Το πρώτο του θεατρικό ανέβηκε στη Νορβηγία το 1994, και στο εξωτερικό το 1997. Το όνομά του ήταν υποψήφιο στις λίστες Νόμπελ εδώ και χρόνια.
Ο Γιον Φόσε γεννήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1959 στο Χάουγκενσουντ της Νορβηγίας και από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 ζει στο Μπέργκεν. Σπούδασε συγκριτική λογοτεχνία και δίδαξε στην Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής του Χόρνταλαντ.
«Κόκκινο, μαύρο», το πρώτο μυθιστόρημα του Φόσε
Το 1983 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Κόκκινο, μαύρο» το οποίο ακολούθησαν πληθώρα άλλων μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών, δοκιμίων και παιδικών βιβλίων.
Το 1994 έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο «Και δε θα χωρίσουμε ποτέ», που ανέβηκε στην Εθνικό Θέατρο του Μπέργκεν.
Ακολούθησαν τα έργα: «Κάποιος θα έρθει», «Το παιδί», «Το όνομα», για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Ίψεν, «Η νύχτα τραγουδά τα τραγούδια της», «Όνειρο φθινοπώρου», «Μια μέρα καλοκαιριού», «Παραλλαγές θανάτου», «Χειμώνας», «Τόσο όμορφα», «Κορίτσι στον καναπέ» και πολλά άλλα.
Τα βιβλία του Γιον Φόσε στα ελληνικά
Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του: «Το άλλο όνομα – Επταλογία I-II (εκδόσεις Gutenberg, 2022),«Τρία έργα – Παραλλαγές θανάτου. Κάποιος θα ‘ρθει. Κοιμήσου γλυκό μου παιδάκι» (Άγρα, 2007), «Τόσο όμορφα» (Νεφέλη, 2004), «Χειμώνας» (Ανατολικός, 2002).
Τον Αύγουστο του 2000 του απονεμήθηκε το Θεατρικό Βραβείο του Βορρά και τον Δεκέμβριο του 2003 χρίστηκε Ιππότης της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής.Το 2014 τιμήθηκε με τον Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας.
Η συγγραφική συμβουλή του Γιον Φόσε
Το 2022, έναν περίπου χρόνο προτού τιμηθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας από τη Σουηδική Ακαδημία, ο Γιον Φόσε αποκάλυψε σε συνέντευξή του στο LitHub τη σπουδαιότερη συμβουλή που θα έδινε σε φερέλπιδες συγγραφείς.
Όταν του ζητήθηκε να μιλήσει για το σπουδαιότερο μάθημα που έμαθε μέσα στα χρόνια σχετικά με τη γραφή, ο Φόσε είπε:
«Νομίζω πως η καλύτερη συμβουλή που έχω λάβει από την ίδια τη ζωή είναι να ακούω τον εαυτό μου κι όχι τους άλλους. Να εστιάζετε σε αυτά που έχετε κι όχι σε αυτά που θέλετε να έχετε ή σε αυτά που θα θέλατε να είχατε. Να εμπιστεύεστε τον εαυτό σας, την εσωτερική σας φωνή, το όραμά σας, να γράφετε όπως επιθυμείτε.
»Όταν κυκλοφόρησε το πρώτο μου μυθιστόρημα, έλαβε πολλές κακές κριτικές, που με στοίχειωσαν, κι αν τις είχα πάρει στα σοβαρά θα είχα σταματήσει να γράφω. Αποφάσισα να ακούσω τον εαυτό μου αντ’ αυτού – αυτά που ήξερα. Από τότε, τηρούσα αυτόν τον κανόνα.
»Φυσικά, αυτό ισχύει κι αντιστρόφως. Εδώ και κάποια χρόνια, οι κριτικοί επαινούν τη γραφή μου και έχω λάβει πολλά βραβεία και ούτω καθεξής, αλλά προσπαθώ να μην αφήνω όλα αυτά να με επηρεάσουν ούτε στο ελάχιστο. Καλές ή κακές κριτικές: δεν με επηρεάζουν, μένω σε αυτά που ξέρω, σε αυτά που νιώθω πως πρέπει να γράψω, σε αυτά που μπορώ να κάνω κι όχι σε αυτά που θέλω να κάνω. Για παράδειγμα, παρόλο που τα θεατρικά μου έργα είχαν μεγάλη επιτυχία, σταμάτησα να γράφω για το θέατρο για πολλά χρόνια. Αντιθέτως, επέστρεψα εκεί από όπου ξεκίνησα, γράφοντας μυθιστορήματα και ποίηση».
