Μιχαήλ Σολόχοφ (Mikhail Sholokhov) – Νόμπελ Λογοτεχνίας 1965

Τα καλύτερα αποφθέγματα κορυφαίων δημιουργών

Εγγραφείτε στο κανάλι μας στο YouTube

Ο βραβευμένος με Νομπελ Λογοτεχνίας το 1965 Σοβιετικός (Ρώσος) συγγραφέας Μιχαήλ Σολόχοφ (Mikhail Aleksandrovich Sholokhov), είναι γνωστός για το τετράτομο μυθιστόρημά του «Ο ήρεμος Ντον», που θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.

Ο Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Σολόχοφ γεννήθηκε στις 11 Μαΐου (24 Μαΐου με το Γρηγοριανό ημερολόγιο) 1905 στη Βεσένσκαγια, ένα χωριό Κοζάκων στην περιοχή του Ντον της νότιας Ρωσίας. Από μικρός αναγκάστηκε να βγει στην βιοπάλη για να βοηθήσει την χειμαζόμενη οικογένειά του, παράλληλα με την φοίτησή του σε διάφορα σχολεία. Το 1920 κατετάγη στον Κόκκινο Στρατό και πήρε μέρος στο Εμφύλιο Πόλεμο, που ξέσπασε αμέσως μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Ήταν αυτόπτης μάρτυς της εξέγερσης των Κοζάκων του Ντον κατά των Μπολσεβίκων και της τελικής συντριβής τους. Τις εμπειρίες του αυτές μετέφερε σε πολλά έργα του.

Μετά την οριστική επικράτηση των Μπολσεβίκων το 1922 εγκαταστάθηκε στην Μόσχα, όπου παρακολούθησε λογοτεχνικά σεμινάρια και παράλληλα έκανε διάφορες χειρωνακτικές δουλειές για τα προς το ζην. Το 1924 επέστρεψε στην γενέτειρά και αφιερώθηκε στο γράψιμο. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε την Μαρία Γκρομοσλάφσκαγια με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά (δυο κορίτσια και δύο αγόρια).

«Ο ήρεμος Ντον»

Το 1926 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, μια συλλογή διηγημάτων, με τίτλο «Αφηγήματα του Ντον» («Donskie rasskazy»). To 1925 άρχισε να γράφει το πολυσέλιδο μυθιστόρημά του «Ο ήρεμος Ντον» («Tikhiy Don»), το οποίο ολοκλήρωσε έπειτα από 12 χρόνια. Στο πολυσυζητημένο αυτό έργο του περιγράφει με αξιοσημείωτη αντικειμενικότητα τον ηρωικό και τραγικό αγώνα των Κοζάκων εναντίον των Μπολσεβίκων, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ανεξαρτησία τους, καθώς και την κατάρρευση των παλαιών παραδόσεων και την εμφάνιση των νέων κοινωνικών ιδεωδών στην Ρωσία.

Το βιβλίο γνώρισε τεράστια εκδοτική επιτυχία στην Σοβιετική Ένωση (πούλησε πάνω από 80 εκατομμύρια αντίτυπα), θεωρήθηκε ως ένα από τα καλύτερα δείγματα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.

Τιμήθηκε με το Βραβείο Στάλιν (1941) και ουσιαστικά χάρισε στον συγγραφέα του το Νόμπελ Λογοτεχνίας (1965), καθώς κανένα από τα υπόλοιπα έργα του δεν φθάνει στο δημιουργικό του ύψος. Τηρουμένων των αναλογιών, «Ο ήρεμος Ντον» είναι για την Σοβιετική Ένωση, ό,τι ο «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι για την τσαρική Ρωσία.

Πάντως, γνωστοί Σοβιετικοί αντικαθεστωτικοί, όπως ο νομπελίστας συγγραφέας Αλεξάντρ Σολζενίτσιν και ο βιολόγος Ζορές Μεντβέντεφ, έχουν υποστηρίξει ότι μεγάλο μέρος του επικού μυθιστορήματος ήταν προϊόν λογοκλοπής από ένα έργο του Κοζάκου συγγραφέα Φιοντόρ Κριουκόφ, ο οποίος πέθανε το 1920. Ως επιχειρήματα υπέρ του ισχυρισμού τους επικαλούνται το νεαρό της ηλικίας και την συγγραφική απειρία του Σολόχοφ την εποχή που εξέδωσε τον πρώτο τόμο, καθώς και το γεγονός ότι δεν στάθηκε ικανός να γράψει άλλο έργο παρόμοιας λογοτεχνικής ποιότητας.

«Ξεχερσωμένη γη» και «Πολέμησαν για την πατρίδα»

Ο Σολόχοφ, με τους ίδιους αργούς ρυθμούς, ολοκλήρωσε το δεύτερο μεγάλο μυθιστόρημά του «Ξεχερσωμένη γη» («Podnyataya tselina», 1932-1960), που αναφέρεται στο ζήτημα της κολεκτιβοποίησης σε ένα χωριό του Ντον. Έγραψε επίσης ένα επικό έργο με θέμα την γενναιότητα που επέδειξε ο σοβιετικός λαός εναντίον τής γερμανικής εισβολής κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τίτλο « Πολέμησαν για την πατρίδα» («Oni Srazhalis za rodinu», 1942) και τα αφηγήματα «Η επιστήμη του μίσους» («Nauka nenavisti», 1942) και «Η μοίρα ενός ανθρώπου» («Sud’ba cheloveka», 1957).

Το 1932, ο Μιχαήλ Σολόχοφ έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης και το 1961 μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του. Ενδιάμεσα είχε εκλεγεί βουλευτής αρκετές φορές. Ο Στάλιν υπήρξε θαυμαστής του έργου του Σολόχοφ και φαίνεται να τον έσωσε από περιπέτειες, όταν είχε εκφραστεί κατά των σταλινικών διώξεων την δεκαετία του 30 («Μεγάλος Διωγμός») και οι μυστικές υπηρεσίες του καθεστώτος ήταν έτοιμες να τον συλλάβουν. Επίσης κατά την διάρκεια του «Μεγάλου Λιμού» (1932-1933) είχε διαμαρτυρηθεί στον Στάλιν για τις ελλείψεις τροφίμων και τον είχε πείσει να στείλει εφόδια στην περιοχή του Ντον. Πραγματοποίησε πολλά ταξίδια στην Δύση και το 1959 συνόδευσε τον σοβιετικό ηγέτη Νικήτα Χρουστσόφ στην επίσκεψή του στις ΗΠΑ.

And Quie Flows the Don tv seriesΝόμπελ Λογοτεχνίας (1965)

Το 1965 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας «για την καλλιτεχνική δύναμη και ακεραιότητα με την οποία, στο έπος του Ντον, εξέφρασε μια ιστορική φάση της ζωής του ρωσικού λαού». Εκείνη την χρονιά ο Σολόχοφ άφησε πίσω του τον Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ, τον Πάμπλο Νερούδα και τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, οι οποίοι μεταξύ άλλων διεκδικούσαν το βραβείο.

Σύμφωνα με τα αρχεία της, που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, το 1965 αρκετοί γνωστοί συγγραφείς φλέρταραν με την τιμητική αυτή διάκριση.

Όπως και ο Ναμπόκοφ, έτσι και ο Μπόρχες, που βρίσκονταν στην κούρσα των υποψηφιοτήτων, δεν απέσπασαν ποτέ Νόμπελ. Αντίθετα, ο Νερούδα το κέρδισε το 1971.

Υποψήφιοι γα το βραβείο το 1965 ήταν και οι συγγραφείς Ουίσταν Ώντεν, Λώρενς Ντάρελ, Λ. Π. Χαρτλεϊ, Ουίλιαμ Σόμερσετ Μομ, Άλαν Σίλιτοου και Σάμιουελ Μπέκετ. Από αυτούς μόνο ο Μπέκετ απέσπασε Νόμπελ το 1969.

Οι υποψήφιοι μνηστήρες για το βραβείο ήταν άνθρωποι με σημαντική διαδρομή στο λογοτεχνικό χώρο, ονόματα με διεθνή ακτινοβολία. Το αποτέλεσμα όμως δεν ήταν το αναμενόμενο, αφού ο νικητής Σόλοχοφ ήταν ένθερμος υποστηρικτής του σοβιετικού καθεστώτος.

Πολλά από τα έργα του Σολόχοφ έχουν μεταφερθεί περισσότερες από μια φορές στην μικρή και την μεγάλη οθόνη από σοβιετικούς σκηνοθέτες. Ξεχωρίζει η μεταφορά του μυθιστορήματος «Ο ήρεμος Ντον» από τον Ρώσο σκηνοθέτη Σεργκέι Μπόνταρτσουκ σε μια διεθνή παραγωγή με τον αγγλικό τίτλο « And Quiet Flows the Don» και πρωταγωνιστές τους Ρούπερτ Έβερετ, Ντελφίν Φορέ, Φ. Μάρεϊ Άμπραχαμ και Μπεν Γκαζάρα. Τα γυρίσματα τελείωσαν το 1993, αλλά η ταινία προβλήθηκε από την τηλεόραση το 2006 σε μορφή μίνι σίριαλ, λόγω νομικών προβλημάτων.

Ο Μιχαήλ Σολόχοφ πέθανε στην γενέτειρά του Βεσένσκαγια, στις 21 Φεβρουαρίου 1984, σε ηλικία 78 ετών.

Εγγραφείτε στο κανάλι μας στο YouTube

Τα καλύτερα αποφθέγματα συγγραφέων και κορυφαίων δημιουργών

Εγγραφείτε στο εβδομαδιαίο newsletter

Λογοτεχνικά αποσπάσματα και τα καλύτερα αποφθέγματα κάθε εβδομάδα στο email σας...