“Με την ποιητική του δύναμη, ο Όε δημιουργεί έναν φανταστικό κόσμο, όπου η ζωή και ο μύθος μπλέκονται για να σχηματίσουν μια ανησυχητική εικόνα της κατάστασης των ανθρώπων σήμερα”.
Αυτό ανέφερε η ανακοίνωση της επιτροπή απονομής των βραβείων όταν το 1994 απένειμε στον Κενζαμπούρο Όε (Oe Kenzaburo) το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Ο Κενζαμπούρο Όε ήταν ο πρώτος μοντέρνος συγγραφέας της Ιαπωνίας που έβγαλε το ιαπωνικό μυθιστόρημα από τη στατική παράδοση και το έφερε στη μεταπολεμική παγκόσμια λογοτεχνία.
Τα δύσκολα νεανικά χρόνια
Ο συγγραφέας Κενζαμπούρο Όε, γεννημένος στις 31 Ιανουαρίου 1935, μεγάλωσε στην νήσο Σικόκου της Ιαπωνίας, μια απομακρυσμένη περιοχή, την οποία επικαλείται συχνά στα γραπτά του ως έναν μικρόκοσμο της ανθρωπότητας.
Τα νεανικά και σχολικά του χρόνια σημαδεύτηκαν από τον πόλεμο, όπου κυριάρχησε η μιλιταριστική προπαγάνδα. Αλλά όλα άλλαξαν όταν μετά την παράδοση της Ιαπωνίας το 1945, ο ‘Οε γοητεύτηκε από τις δημοκρατικές αρχές που υιοθέτησαν οι δυνάμεις κατοχής των ΗΠΑ.
Ο ‘Οε έφυγε από το χωριό του για να σπουδάσει Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο. Άρχισε να γράφει μυθιστορήματα ενώ ήταν ακόμη φοιτητής και το 1958 κέρδισε το διάσημο ιαπωνικό βραβείο Ακαταγκάουα για νέους συγγραφείς για το έργο του “Η Εκτροφή” – που μιλάει για έναν Αφροαμερικανό πιλότο που αιχμαλωτίστηκε από Ιάπωνες χωρικούς κατά τη διάρκεια του Β ‘ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το πρώτο του μυθιστόρημα
Την ίδια χρονιά, δημοσίευσε το πρώτο του ολοκληρωμένο μυθιστόρημα με τίτλο “Τσάκισέ τα από μικρά, σκότωσέ τα από παιδιά”, που περιγράφει τη ζωή ανέμελων έφηβων αγοριών που αφέθηκαν να τα βγάλουν πέρα μετά την εκκένωση κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Από την αρχή, ο Όε δεσμεύτηκε ότι το έργο του θα επικεντρωθεί “στις παρυφές” της κοινωνίας και υποσχέθηκε να μην συνεργαστεί ποτέ “με εκείνους που βρίσκονται στο επίκεντρο των πραγμάτων, που έχουν εξουσία”, όπως αναφερε σε συνέντευξή του στα μέσα της δεκαετίας του 2000.
“Μια Προσωπική Υπόθεση”
Το 1963, η προσωπική ζωή του ανατράπηκε με τη γέννηση του γιου του Χικάρι, που σημαίνει “φως” στα ιαπωνικά, ο οποίος έχει νοητική υστέρηση.
Ο Όε έγραψε μια σειρά μυθιστορημάτων που βασίστηκαν στην οικογενειακή του κατάσταση, συμπεριλαμβανομένου του “Μια Προσωπική Υπόθεση” του 1964, στο οποίο ένας ταραγμένος νεαρός πατέρας αγωνίζεται να συμβιβαστεί με τη γέννηση του ανάπηρου γιου του.
Μετά τη γέννηση του Χικάρι, ο Όε παρακολούθησε ένα αντιπυρηνικό συνέδριο στη Χιροσίμα, όπου συνάντησε επιζώντες της επίθεσης του 1945 που, σύμφωνα με τα λόγια του, “ποτέ δεν παραδόθηκαν σε καμία κατάσταση”.
Στη ομιλία του για το Νόμπελ, ο συγγραφέας περιέγραψε τις εντάσεις μεταξύ του ιθαγενούς πολιτισμού της χώρας και της ταχείας μεταπολεμικής δυτικοποίησης της.
“Η σημερινή Ιαπωνία είναι χωρισμένη σε δύο αντίθετους πόλους ασάφειας. Και εγώ ζω ως συγγραφέας με αυτή την πόλωση να είναι αποτυπωμένη πάνω μου σαν βαθιά ουλή”, είχε πει.
Ο θάνατος του Κενζαμπούρο Όε
Ο προοδευτικός και αντικομφορμιστής νομπελίστας της Λογοτεχνίας Κενζαμπούρο Όε απεβίωσε σε ηλικία 88 ετών, στις 3 Μαρτίου του 2023.
Ο Κενζαμπούρο Όε είχε τιμηθεί το 1994 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για τα βιβλία του με θέμα τον ειρηνισμό και τον ανάπηρο γιο του και χρησιμοποίησε τη φήμη του για να καταγγείλει τόσο τα πυρηνικά όπλα όσο και την πυρηνική ενέργεια.
O Όε θεωρούσε τον εαυτό του μέρος μιας γενιάς συγγραφέων “βαθιά πληγωμένων” από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, “αλλά γεμάτη ελπίδα για μια αναγέννηση”.
Το έργο του ήταν επηρεασμένο από τη γαλλική και την αμερικανική λογοτεχνική κουλτούρα και πραγματευόταν ζητήματα που αφορούσαν από την αντίληψη περί αναπηρίας μέχρι τον διαχωρισμό ανάμεσα στις παραδόσεις της υπαίθρου και στην πολύβουη ζωή των αστικών κέντρων.
